W 1861 roku światło dzienne ujrzało jedno z największych rosyjskich arcydzieł tamtych czasów — obraz Valery’ego Jacobiego «Przystań więźniów». Praca jest szczera, przejmująca i aktualna. Takie jawne wyrażanie własnych myśli jest charakterystyczne dla lat 60. XIX wieku. Aktualne problemy społeczne, jak ropnie, artysta odsłania na płótnie. Wybór fabuły nie jest przypadkowy. Walerij Iwanowicz spędził dzieciństwo i młodość we wschodnich regionach Rosji, gdzie na własne oczy obserwował ciężkie życie więźniów. Niefortunnych ludzi przepędzono obok domu, w którym mieszkał artysta. Wspomnienia są tak mocno osadzone w jego głowie, że odtworzony z pamięci obraz uderza realizmem i siłą.
Jednym z głównych obrazów pracy jest zmarły mężczyzna na wózku. Jest inteligentnie ubrany. Jego wizerunek zdradza osobę wykształconą, ukaraną za sądy o ustroju państwowym i działalności politycznej. Na jego dłoni widać pierścień, który zdejmuje inny skazany, miał szczęście, że przeżył. Nawet w takiej sytuacji przejawia się negatywna natura ludzka.
W lewym rogu zdjęcia rodziny więźniów. Kobiety i dzieci, które same wybierają tę drogę, są wyczerpane i osłabione. Ogromna siła ducha sprawiła, że podążali za swoimi ludźmi w dalekiej podróży, z której nie każdy ma wrócić. Opłakują zmarłych i współczują żywym. W przeciwieństwie do ich emocji, obok więzień pali fajkę. Wygląda na to, że nie ma już siły, by martwić się o swój los.
Krajobraz jest utrzymany w ciemnych kolorach. Przed burzą niebo zaraz pęknie pod naporem jesiennego deszczu. Step jest szary i pozbawiony radości. Wrażenie z patrzenia na arcydzieło jest ponure, ciężkie, ołowiane. Obraz pozostał najlepszym dziełem autora, którego poziom Jacobi nie mógł już przekroczyć.
Opis obrazu Valery’ego Jacobiego «Zatrzymanie więźniów»