Opis obrazu Aleksieja Sawrasowa «Grób nad Wołgą»

1874; płótno, olej; 81,3×65; Regionalne Muzeum Sztuk Pięknych Ałtaju.

Jednym z najpotężniejszych obrazów Aleksieja Kondratiewicza Savrasowa jest «Grób nad Wołgą». Należy do rozkwitu twórczości malarza i słusznie zalicza się do najbardziej rozpoznawalnych obrazów rosyjskiej szkoły końca XIX wieku.

Krytycy chwalili to dzieło, nazywając je «pejzażowym poematem», który zawiera w sobie otchłań uczuć i przeżyć, szerokie spektrum emocji, przekazywane poprzez wybraną fabułę, kompozycję, kolorystykę. Połączenie niesamowitego kunsztu i precyzji pomysłu robi na widzu niezatarte wrażenie. Izaak Iljicz Lewitan bardzo lubił ten obraz, który odkrył, że w prostocie «Grobu nad Wołgą» jest «cały świat wysokiej poezji».

Krajobraz pomalowany jest na ciemne kolory, ale nie pozostawia przygnębiającego wrażenia, pomimo smutnego wyglądu samotnego grobu na brzegu rzeki. Pierwszy plan obrazu, który przede wszystkim rzuca się w oczy widza, wydaje się pogrążony w cieniu. Niewielka zakrzywiona brzoza, suche zioła, drewniana rama grobu, stojąca z dala od wszystkiego, co ziemskie, żyjące. Samo uosobienie smutku i samotności, jednak tło ostro kontrastuje z tą melancholią, tworząc niezwykłe wrażenie. Jasna, wysublimowana odległość nieba, szerokość rzeki, złocenie w promieniach zachodzącego słońca — tymi uderzeniami artysta zdaje się dawać do zrozumienia, że ​​ziemskie życie nie jest skończone. Znika smutek, a krótkie ludzkie życie zastępuje coś bardziej wzniosłego i znaczącego.

Z dala od ciemnego wybrzeża, gdzie wszystko jest martwe i opuszczone, samotny ptak odlatuje, dążąc do wysokiego, czystego nieba. Tak więc dusza ludzka, wyrzekając się ziemskich więzów, dąży do wiecznej łaski i pokoju. Obraz przedstawiający ponure ostatnie schronienie wywołuje w widzu poczucie oczyszczenia i emocjonalnego spełnienia.