Opis obrazu Ivana Kramskoya „Portret I. E. Repina”
Artysta Kramskoy był wybitnym malarzem portretowym. Sekret jego sukcesu polegał na tym, że starał się uchwycić nie tylko zewnętrzne podobieństwa, ale także ujawnić, odgadnąć i przekazać ukryte, głębokie cechy osobowości.
Iwan Nikołajewicz nadał także swoim pracom osobisty stosunek do przedstawionej osoby, subiektywnie ocenił jego naturę. W rzeczywistości subtelna wizja psychologiczna rzadko zawodzi mistrza. Bliska znajomość z Repinem, ich częsta korespondencja stworzyła warunki do zrobienia lustra duszy z prostego tragarza.
Kramskoy widział w swojej podobnie myślącej osobie wzniosłość myśli i uczuć, wielką inteligencję i wrażliwość. Udało mu się zobrazować szlachetny wygląd artysty bez upiększeń i bez pomocy własnego myślenia. Widział ją tak wyraźnie, jak inteligentne rysy twarzy malarza. Autor napisał nie tylko osobę, ale pewien ideał etyczny, który uważał za drogiego
Repin jest przedstawiony stojąc do talii. Kręcone blond włosy pięknie okalają twarz. Jego usta pozostają nieruchome pod wąsami, ale jego oczy wydają się uśmiechać. Spojrzenie artysty jest miękkie i przyjazne. Odnosi się wrażenie, że to nie widz patrzy na bohatera portretu, ale bohater na widza. Jednocześnie zna pewien sekret i czule się do niego uśmiecha. Zapewne odzwierciedla to uczucie ciepłej przyjaźni i harmonii, jaka panowała między twórcami.
Gama odcieni płótna jest przeważnie ciemna. Są to kolory czarny, szary, ciemnobrązowy, które się uzupełniają. Jasne kolory są używane tylko do pisania na skórzanym i śnieżnobiałym kołnierzu koszuli. Artysta z pieczołowitością osiągnął fizyczne podobieństwo, starannie przepisując relief głowy, kształt twarzy, a także umiejętny odbiór światła i cienia – miękki i wyraźniejszy kontrast, półtony i płynne przejścia jasnych i ciemnych odcieni.
Współcześni świadczyli o rzadkim podobieństwie graficznych portretów Kramskoya do modela. Artysta osiągnął to dzięki dokładnemu rysunkowi, starannie opracowanemu reliefowi głowy i twarzy, uformowaniu formy światłocieniem – kontrastami, półtonami, ledwo dostrzegalnymi przejściami światła i ciemności.
Szczególnie wyraźnie przejawia się wrodzona organicznie własność Kramskoya – jest w stanie dostrzec w portretowanej osobie to, co wzniosłe, szlachetne, a nawet heroiczne, ale nie sprowadzone z zewnątrz, opanowane i daleko idące.
Osiągnięcie fizycznego podobieństwa nie jest jedynym zadaniem portrecisty. Kramskoy podkreślił, że portret musi wyrażać „myśl” artysty o portretowanej osobie, ocenę autora na jej temat. Dlatego w najlepszych pracach Kramskoya, przemyślanego, długiego studium modelu, stworzenie przez artystę koncepcji obrazu portretowanej osoby poprzedzało pracę na płótnie.
Kramskoy dążył do ujawnienia złożonego życia duchowego człowieka, ujawnienia najbardziej istotnych, głębokich, nie leżących na powierzchni cech osobowości portretowanej osoby.
Najważniejsze dla niego jest wyrażenie ideału etycznego