Opis obrazu Pietera Bruegla Starszego «Przysłowia holenderskie»

Obraz Bruegla «Przysłowia holenderskie» zawiera ponad sto przysłów, z których wiele nie zostało rozwiązanych, a niektóre są nadal używane w naszym życiu.

Historycy sztuki nadal zajmują się identyfikacją wielu przysłów, a na zdjęciu znaleziono już ponad sto przysłów i sloganów. W centrum obrazu widzimy widoczną altanę, w której osoba spowiada się diabłu. W tym samym czasie pobliski mnich kpi z Jezusa Chrystusa, podając mu sztuczną brodę. Dach pokryty plackami jest ilustracją uskrzydlonego «raju głupców», a brak na nim fragmentu dachówki to swego rodzaju prototyp współczesnego «ściany mają uszy».

Mężczyzna na wieży zajmuje się bezcelową pracą — «rzuca piórami na wiatr», a jego przyjaciel «trzyma płaszcz na wietrze», czyli dostosowuje swoje przekonania do okoliczności. Kobieta wpatrująca się w bociana praktycznie liczy się jako kruk. Na obrazku jest o wiele więcej ciekawych postaci: dziewczyna, która otuliła diabła poduszką, dziewczyna niesie dymiącą porcję i wiadro wody, inna instruuje rogi męża, a raczej okrywa go niebieskim płaszczem, jedna osoba próbuje szerzej otworzyć usta niż fajka, czyli przecenia swoje możliwości… I wiele, wiele innych, odpowiadających przysłowom, frazom i wyrażeniom.

Generalnie celem autora obrazu było nie tylko zebranie wielu przysłów na jednym płótnie, ale także potępienie głupoty, zniszczenia i niemoralności. Większość przysłów wyśmiewa lub zarzuca ludziom różne wady: obżarstwo, skąpstwo, pożądanie, dumę itp. Cała ta folklorystyczna panorama to sceptyczna krytyka wobec współczesnych artysty, która nie jest narzucana widzowi, ale przejawia się w działaniach ludzi na obrazie, najczęściej dość śmiesznych, razem ze zwykłymi wieśniakami.

Aby wreszcie pokazać, jak przesadna i jednocześnie bliska rzeczywistości kompozycja, autorka rysuje zwykły globus, choćby odwrócony, symbolizujący odwrócenie świata do góry nogami i nadejście chaosu na podstawie tego, co już wstrząsnęło normalnym życiem.

W ten sposób Bruegel oddał w swoim obrazie wieloraką twórczość folklorystyczną, a także wyraził niezadowolenie, ujawniając w najżywszych formach wiele wad i problemów tamtych czasów.