Opis obrazu Wasilija Surikowa «Stepan Razin»

Pierwotnym zamysłem obrazu «Stepan Razin» była legendarna romantyczna opowieść o tym epizodzie z życia zbuntowanego wodza, kiedy wyrzucał swoją ukochaną, perską księżniczkę, za burtę w nadchodzącą falę.

Demonstracja moralnego zwycięstwa wodza i preferowanie interesów dowodzonej armii nad interesami osobistymi porwały wielu wielkich artystów i poetów. Surikow odmówił jednak ucieleśnienia tej tradycyjnej idei, skupiając się na wewnętrznym świecie osoby, której myśli dotyczą problemów o szerszej skali, nieporównywalnych z osobistymi tragediami poszczególnych ludzi.

Obraz V. Surikova «Stepan Razin» jest wypełniony po brzegi przestrzenią, powietrzem i światłem. Nad horyzontem wybucha świt, malując całą nieskończoną przestrzeń obrazu miękkim fioletowym światłem. Duża łódź pod żaglami z czterema parami wioseł szybko płynie wzdłuż szerokiej rzeki Wołgi-matki. Wioślarze, w napiętych pozycjach, ze skupionymi twarzami, są całkowicie zanurzeni w akcji, która nadaje statkowi przyspieszenie. Uchwycony moment uniesionych wioseł i napiętego żagla sprawia, że ​​łódź na zewnątrz przypomina ogromnego ptaka w locie. W centrum obrazu, na tle wioślarzy i żagli, pogrążony w myślach główny bohater, Stepan Razin, siedzi.

Udana wyprawa w okolice Morza Kaspijskiego przyniosła wiele łupów, z których cieszą się siedzący na pierwszym planie Kozacy. Jeden z nich ze znużeniem pochylił głowę na burcie łodzi, w rękach drugiego — kielich wina. Dwóch kolejnych, nie puszczając broni, świętuje zwycięstwo. I tylko wódz, oparty na drogim siodle, odchylony, podpiera głowę ręką, a na jego twarzy zamarł wyraz poważnej myśli.

Artysta namalował szkice do obrazu nad Donem i na Syberii. Pojawienie się naukowca z Krasnojarska Iwana Timofiejewicza Savenkowa i jego syna Timofeya zostało wzięte za prototyp do namalowania portretu Stepana Razina. Chociaż współcześni, którzy dobrze znali Surikowa, znaleźli zauważalne podobieństwo w cechach bohatera z zewnętrznym wyglądem samego autora. Przynajmniej te refleksje, które nawiedzały artystę, uznał za zgodne z myślami, które wpadły na czoło jego bohatera.