Opis obrazu Ivana Kramskoya «Portret Niekrasowa»

Kramskoy to rosyjski mistrz portretu gatunkowego, religijnego i historycznego, który w epoce przed upowszechnieniem się fotografii potrafił przekazywać gospodarzowi ludzkie twarze i przechowywać je tam przez wieki. Dużo pisał, wolał realizm od wszystkich innych gatunków i często odwoływał się do historii Rosji jako źródła inspiracji.

Portret Niekrasowa został mu zamówiony, gdy poeta był już poważnie chory i nie mógł znieść długiej pracy nad portretem. Mógł być modelem tylko przez 10-15 minut dziennie, co w przypadku portretu jest znikome, a jedynym wsparciem w tak trudnych warunkach dla poety była stara fotografia, którą przekazali mu bliscy pacjenta. Łącząc list z natury i list ze zdjęcia, Kramskoy stworzył jeden ze swoich typowych portretów, które podniósł dla siebie praktycznie do rangi osobnego gatunku.

Takie portrety charakteryzowało się ciemnym tłem, z którym zazwyczaj łączyło się ubranie bohaterki. Brązowy surdut Niekrasowa, jego czarny motyl nie jest wyjątkiem, tło pasuje do odcienia i jest tylko trochę jaśniejsze. Ani ubranie, ani dłonie nie były szczegółowo dopracowane — były po prostu częścią osoby, ale nie poświęcono im szczególnej uwagi — ale artysta skupił całą swoją siłę na twarzy. Oświetlając ją zewnętrznym źródłem światła, skrupulatnie i ostrożnie podchodząc do obrazu swoich rysów, Kramskoy przeniósł postać na obraz w chwilach odpoczynku.

Bez zbędnych emocji na ich twarzach, tylko skupione spojrzenie lekko z boku. Tak więc Niekrasow — z brodą, drobnymi zmarszczkami, z wyglądem człowieka, który widział życie od wewnątrz i uznał je za całkiem zabawne — odwraca wzrok i wydaje się pogrążony w myślach. Być może myśli o śmierci, może o przyszłości, której być może nie ma, może przywołuje przeszłość lub myśli o kolejnym wersie poetyckim.

Jednak możliwe jest również, że za jego oczami nie ma żadnych specjalnych myśli.

Tylko zamrożona, skoncentrowana wieczność, w której jest zanurzony tak, jak kiedyś — wiele lat temu.