Opis obrazu Paolo Uccello «Bitwa pod San Romano»

Renesans jako kierunek sztuki z reguły gloryfikował przeszłość. Z wiecznym spojrzeniem na starych mistrzów, nowi mistrzowie przeprowadzili pierwsze niepewne testy pędzla, próbując klasycyzmu i akademizmu pozostawionego przez ich poprzedników. Nie było mowy ani o kubizmie, ani o modernizmie. Nawet impresjonizm był daleki od narodzin.

Biorąc pałeczkę od tych, którzy byli przed nimi, mistrzowie renesansu kierowali się wydarzeniami z przeszłości. Przedstawianie okresu nowożytnego było dla nich niezwykłe. Preferowano wątki mitologiczne i religijne, opowiadające o dawnych walkach i wojnach. Jeśli mówiliśmy o nowoczesności, to pędzel artystów dotyczył z reguły bitew, zwycięstw lub porażek. Uznano to za wystarczająco poważny powód, aby poplamić płótno farbami — nie uznawano za takie emocji ani szczególnej wizji świata.

Bitwa pod San Romano została napisana prawie dwadzieścia lat po samej bitwie, która rozegrała się trzydzieści kilometrów od Florencji między florentyńczykami a armią Sieny. Historycznie zwycięstwo przypisuje się Florentczykom, ale kroniki Sieny sugerują inaczej.

Płótno przedstawia przebieg bitwy. Mieszali się ludzie i konie, najeżone włóczniami, jeźdźcy na siwych koniach zostali obaleni. Zdjęcie przedstawia punkt zwrotny bitwy, kiedy przywódcy armii Sieny zostali zmiażdżeni i rzuceni na ziemię — to ich konie leżały po bokach na pierwszym planie, a jeźdźcy wrogów idą wzdłuż nich.

Zderzają się dwie armie. Krzyki, hałas, brzęczenie żelaza.

Na zdjęciu nie ma nic z opinii artysty — na takie rzeczy było za wcześnie, za dużo ważniejsze uznano spójność proporcji i dokładność historyczną. Nie da się powiedzieć, co o wojnie myślał sam Uccello. Zaaprobował to lub potępił, bał się lub wręcz przeciwnie, chciał w tym uczestniczyć.

Maksymalna bezosobowość — nic nie mówi, może poza stylem — jest charakterystyczna dla wczesnego renesansu.