Opis obrazu Paolo Veronese «Nawrócenie Saula»

W sztukach plastycznych XVI wieku — okresu schyłku renesansu — bardzo popularny był temat całkowitej duchowej przemiany. Po hymnie zmysłowości i materialności charakterystycznej dla renesansu przychodzą inne czasy, kiedy to wszystko zaczyna tracić na aktualności.

A artyści znajdują nowe pomysły na wyrażanie siebie zgodnie z nastrojami społecznymi. Przedstawiciel szkoły weneckiej Paolo Veronese nie był wyjątkiem, który zwrócił się ku chyba najpopularniejszemu tematowi religijnemu używanemu przez malarzy — historii Saula.

Saul jest opowiadany w biblijnych «Dziejach Apostolskich» — człowiek ten nie tylko nienawidził chrześcijan, ale starał się z nimi walczyć i nauczać Chrystusa na wszelkie możliwe sposoby. Kiedyś udał się do miasta Damaszek, aby zostać głową prześladowców tamtejszych chrześcijan. Ale w drodze do Saula zstąpił promień boskiego światła, oślepiając go. A potem usłyszał Głos pytający, dlaczego Saul Go prześladuje? Wstrząśnięty tym wszystkim dawny Saul — wróg chrześcijan znika, a na jego miejsce pojawia się inny Saul — wierny naśladowca Jezusa, który od tego momentu został apostołem Pawłem.

Centrum kompozycji to koń Saula, który spadł na ziemię. Wydaje się, że promień z nieba ma potężną siłę, która rozproszy wszystko dookoła — drzewa odchylają się na bok, jakby od eksplozji konie wyrywają się z rąk jeźdźców i pędzą, ludzie biegną i upadają. Sam Saul upadł na ziemię, przytłoczony nawróceniem Boga. Jego ciało jest pomalowane pod tym samym kątem, którego Michał Anioł lubił używać na swoich płótnach.

Obrazowi brakuje klarowności, precyzji i celowej teatralności właściwej dla renesansu fabuły — bohaterowie nakładają się na siebie, zderzają ze sobą, a część z nich jest tylko częściowo wypisana, jakby wychodząc poza płótno. Jednocześnie widz jest niejako proszony o domysł całej kompletności obrazu.

Wszystkie te techniki były wówczas nowym słowem w malarstwie i uderzająco kontrastowały z malarstwem renesansu, w którym wszystkie postacie miały swoje miejsce, a scena akcji była wyraźnie ograniczona ramą obrazu.